'Private Lives'

Y Cymro – 04/03/10

Mae’r patrwm o ddenu ‘seren’ o raglen deledu neu ffilm yn parhau i fod yn fformiwla lwyddiannus yma yn Llundain, ac yn sicrhau gwerthiant uchel rhag blaen i gynhyrchiad newydd. Kim Cattrall o’r gyfres ‘Sex in the City’ ydi’r ysglyfaeth diweddara i gyrraedd y West End, yng nghomedi clasurol Noël Coward, ‘Private Lives’ yn Theatr Vaudville ar y Strand.

Drama am ddau gwpl sy’n cyrraedd yr un gwesty, ar eu mis mêl, yw’r stori graidd, ac mae’n amlwg o’r cychwyn cyntaf, diolch i ddialog llithrig a llawn llysnafedd Coward, nad ydi’r bywyd priodasol mor berffaith â’r disgwyl i’r naill na’r llall. Wrth i ‘Elyot’ (Matthew Mac Fadyen) a ‘Sybil’ (Lisa Dillon) ymddiddan ar eu patio moethus yn Normandi, Ffrainc, yn ddiarwybod iddynt, mae cyn wraig ‘Elyot’, ‘Amanda’ (Kim Cattrall) yn ymddiddan gyda’i gŵr newydd ‘Victor’ (Simon Paisley Day ) ar y patio drws nesa! Wedi adnabod ei gilydd, mae’r cyn ŵr a gwraig yn ceisio’u gorau i berswadio eu partneriaid newydd i adael y gwesty rhag blaen, ond er gwaetha’r crefu, buan y sylweddolwn nad oes fawr o ddyfodol i’r ddau gwpl. ‘Hawdd cynnau tân ar hen aelwyd’ medd yr hen air, ac erbyn diwedd yr act gyntaf, mae yma danllwyth o goelcerth angerddol a’i wres yn ddigon i ddenu pawb yn ôl i’r ail act!

Fflat moethus Amanda ym Mharis yw lleoliad yr ail act, a rhai dyddiau yn ddiweddarach, mae’r angerdd a’r hen gecru yn amlwg. Cytuno i anghytuno mae’r hen gariadon, a’r naill fel y llall yn gorfod defnyddio’r term “sollocks” fel modd i dawelu’r dadlau ffyrnig - y dadlau a roddodd y diwedd ar eu priodas dair blynedd, ac a barodd i’r ddau fod arwahan am bum mlynedd! Ynghanol y dadlau, ar ddiwedd yr ail act, mae Victor a Sybil yn cyrraedd, i ganfod y llanast rhyfedda yn y fflat, a’u partneriaid yng ngyddfau’i gilydd.

Wedi’r fath adeiladwaith, braidd yn dila oedd y drydedd act, wrth i Coward geisio dod â’r cyfan i ganlyniad taclus. Trwsgl oedd y cyfan imi, a’r awgrym fod ‘Sybil’ a ‘Victor’ bellach yn dilyn yr un patrwm yn syrffedus o gyfleus. Gorddibyniaeth ar y cyd-ddigwyddiadau oedd fy mhrif broblem efo’r ddrama, ynghyd â hiwmor gor Brydeining Coward, wrth i ddwsinau o linellach bachog lithro oddi ar dafodau melfedaidd Mac Fayden a Cartrall.

Cryfder y cynhyrchiad oedd set odidog, art deco Rob Howell, yn enwedig yn yr ail act, wrth gyfleu holl foethusrwydd y fflat modern ym Mharis, efo’i soffa ar dro a’i danc pysgod hynod o ddiddorol a ffasiynol. Roedd safon actio'r pedwar cymeriad hefyd yn uchel iawn dan gyfarwyddyd Richard Eyre.

Rhaid cyfaddef bod y gynulleidfa hŷn, Brydeinig eu naws, wedi llwyr fwynhau’r cyfan, ac yn glanna o chwerthin dro ar ôl tro. Ond i fachgen o Ddyffryn Conwy, sy’m cweit yn gwerthfawrogi clyfrwch Coward, un jôc yn ormod oedd y cyfan imi.

Mae ‘Private Lives’ i’w weld yn y Vaudville tan Mai 1af. Mwy o wybodaeth drwy ymweld â www.nimaxtheatres.com

Y Gofalwr

Y Cymro – 12/02/10

Wedi gweld y cynhyrchiad ‘perffaith’ o The Caretaker o waith Harold Pinter yma yn Llundain, gwta bythefnos ynghynt, roedd gan y Theatr Genedlaethol fynydd go serth i’w ddringo er mwyn plesio un o ffans mwyaf y dramodydd.

Dyma ddrama lwyddiannus cyntaf Pinter, ar ôl i The Birthday Party gau gwta wythnos wedi’r agor. Oni bai am adolygiad ffafriol Harold Hobson yn y Sunday Times, gafodd ei gyhoeddi ddiwrnod wedi’r cau, go brin fyddai neb wedi clywed namyn mwy am Pinter, a’i ddawn fel dewin y geiriau a’r seibiau.

Profiad personol Pinter, pan oedd yn byw mewn fflat yn Chiswick oedd egin y ddrama; mae’n cofio dau frawd yn byw ar un o’r lloriau isaf – un yn weithiwr diwyg, yn rhuthro lan a lawr y grisiau yn ddyddiol, cyn gyrru ymaith yn ei fan wen, tra bod y llall yn llawer mwy tawel, yn ei ddyfnder o ddirgelwch. Un noson, fe wahoddodd y brawd tawel drempyn i’r tŷ, hen ŵr a fu’n trigo gyda’r teulu am dair neu pedair wythnos. Dyna’r sbarc a daniodd dychymyg Pinter, sy’n nodweddiadol o sawl drama arall o’i eiddo. “I just write” oedd ei genadwri, gan adael i gyfrolau o ddamcaniaethau geisio eglurhad.

“Bu farw Pinter yn Rhagfyr 2008, felly mae'n briodol fod Theatr Genedlaethol Cymru yn cynhyrchu Y Gofalwr fel coffâd iddo” oedd symbyliad Cefin Roberts, gyda’i gynhyrchiad olaf fel Arweinydd Artistig y cwmni. Dewisodd i gyflwyno cyfieithiad y diweddar Elis Gwyn, brawd y diweddar Wil Sam, gafodd ei lwyfannu gan Gwmni Theatr Cymru yn y 1970au.

Braidd yn drwsgl oedd y trosiad imi, yn cwffio’n anfodlon gyda’r Saesneg farddonol wreiddiol, a dialog cyhyrog, gyfoethog Eifionydd. Roedd defnyddio’r gair “caretaker” yn chwithig iawn yn yr Act gyntaf, a hynny o enau ‘Aston’ (Rhodri Siôn) oedd yn amlwg yn medru ynganu geiriau Cymraeg godidog pan y myn. Roedd na gryn anghysoneb drwyddi draw, a dylid fod wedi cywiro neu addasu, er mwyn y glust. Collwyd llawer o’r seibiau effeithiol bwriadol, a’r cyfarwyddiadau llwyfan manwl o’r gwreiddiol, yn enwedig ar gychwyn y ddrama, drwy ddileu presenoldeb bygythiol ‘Mick’ (Carwyn Jones) ac elfennau pwysig o’r dirgelwch.

Roeddwn i’n bryderus iawn cyn mentro i Theatr Mwldan nos Sadwrn, a hynny am y castio. Mae dewis i lwyfannu un o ddramâu Pinter yn dipyn o her i unrhyw actor, neu gyfarwyddwr, gan fod y dehongli a throsglwyddo’r ystyr yn dasg enfawr. Wedi gweld dwsinau o gynyrchiadau aflwyddiannus dros y blynyddoedd, rhaid wrth actorion profiadol, sydd â’r gallu meistrolgar o gymeriadu’n gryf, cyn yngan yr un gair. Cymeriadau sydd wastad ar gyrion y gymdeithas, yn cwffio pob math o drais meddyliol a chorfforol; yn boddi yn eu meddyliau wrth geisio dehongli’u hanes a’u hunaniaeth, gan ddyheu am yfory gwell.

Gyda balchder, roedd y cwmni’n arddangos poster o gynhyrchiad Cwmni Theatr Cymru o’r ddrama, ac enw Meredith Edwards yn serennu ar y poster. Dyma ichi actor profiadol, yn ei bumdegau hwyr bryd hynny, wedi gyrfa lwyddiannus ar lwyfan ac ym myd y ffilmiau. Jonathan Pryce wedyn, yn y Trafalgar Studios yn Llundain, eto’n ŵr yn ei oed a’i amser, a phrofiad helaeth ar sawl llwyfan yn sylfaen gadarn i ddenu’r gynulleidfa. Mae’r rhestr o’r enwogion solet, sydd wedi cytuno i bortreadu’r dieithryn o drempyn ‘Davies’ ,sy’n dod i amharu ar fywydau’r ddau frawd ‘Aston’ a ‘Mick,‘ yn nodedig iawn : Donald Pleasance, Warren Mitchell, Michael Gambon, Patrick Stewart a Leonard Rossiter. Pob un yn llawer hŷn, na’r dewisedig Llion Williams.

Er bod Rhodri Siôn a Carwyn Jones yn yr oedran cywir, o ran cyfarwyddiadau Pinter, anaml iawn y rhoddir y cyfrifoldeb ar ysgwyddau mor ifanc, gyda chyfarwyddwyr yn dewis actorion hŷn er mwyn y profiad. Er cystal oedd ymdrech y ddau Gymro, doedd y dyfnder angenrheidiol ddim ar gyfyl portread plentynnaidd Rhodri Siôn o’r ‘Aston’ poenus. Doedd yr ymson teimladwy yn yr ail act, sy’n egluro nerfusrwydd ac unigrwydd y cymeriad, ddim hanner mor effeithiol ac emosiynol ac y dylai fod.

Fe sonia’r Athro Anwen Jones yn y Rhagair, fod Elis Gwyn wedi ychwanegu ystumiau gwahanol i’r gwrieddiol, er mwyn hwyluso’r deall. Cyfarwyddiadau fel ‘cau ei lygaid wrth siarad’ neu ‘pwyntio bys am i lawr’. O gofio mai ar gyfer Theatr y Gegin, Criccieth y troswyd y ddrama’n wreiddiol, hawdd gweld yr angen a’r dyhead i nodi’n fanwl er mwyn rhoi cymorth i’r actorion di-brofiad i ddeall gwaith y dramodydd dyrys hwn. Yn anffodus, glynwyd at y cyfarwyddiadau hyn yn ormodol o arwynebol, heb fynd at ddyfnder poenus cefndir y cymeriad.

Felly hefyd gyda Carwyn Jones a’r bwli o frawd ‘Mick’, sy’n fod i ennyn atgasedd, ofn, cydymdeimlad ac edifarhad, drwy gydol ei lwybr storïol. Yn anffodus, tydi camu i bob cyfeiriad mewn esgidiau caled, ddim yn cyfleu’r bwlio angenrheidiol. A bod yn deg â Carwyn, doedd dileu ei funudau o bresenoldeb holl bwysig ar gychwyn y ddrama, sy’n angori a meddiannu ei gysylltiad â’r ystafell , yn anfantais fawr iddo.

Rhaid canmol Llion Williams eto am ymdrech deg iawn, ond wedi gweld Jonathan Pryce yn hawlio’r llwyfan o’r cychwyn hyd y diwedd, allwn i’m peidio teimlo bod angen actor llawer hŷn tebyg i Stewart Jones neu John Ogwen, i gynnal y cyfan.

Anffodus, ac anymarferol oedd set dros ben bocsys, chwaethus Sean Crowley, drwy geisio cyfleu’r llanast yn lloches y ddau frawd, a’u trugareddau blith draphlith dros y lle. Y nam mwyaf oedd cuddio’r drws - un o’r elfennau pwysicaf yn y ddrama (os nad pob drama), a holl sail i’r ddelwedd ar boster y cwmni. “While watching the film, I noticed a repeating motif of looking through the door and the feeling that someone was watching you”, meddai cynllunydd ifanc y poster, Noma Bar. “...the whole door could become an abstract and an enigmatic observer” medda hi, yn rhaglen y cynhyrchiad. Collwyd eiliadau dramatig pwysig o guddio’r drws, gan ystyried cymaint o fynd a dod sydd yn y ddrama. Methais yn lân a deall hefyd pam bod ‘Mick’ wedi diflannu i’r ystafell ymolchi ar y cychwyn, yn hytrach nag allan drwy brif ddrws yr ystafell, fel y nododd Pinter. Roedd y ffenest yng nghefn y set yn llawer rhy fawr - na’r tŷ teras, a’i bedwar llofft, a sonnir amdano yn y sgript. Fu bron imi orfod galw’r Frigâd Dân ar un adeg, gan fod y mwg (diangen) o dan y llawr pren yn ddigon i fygu’r pymtheg ohonan ni oedd yn y gynulleidfa.

Chefais i ddim mo’n siomi gan gynllun Sain Dyfan Jones, sy’n amlwg, o’i brofiad helaeth, yn deall yr angen a’r defnydd o synau arswydus sy’n gallu gyrru ias oer i lawr y cefn. Braidd yn ddiddychymyg oedd goleuo Elanor Higgins, ond doedd y set ddim lles yn hynny o beth.

Felly, mae aranai ofn, mai methiant arall oedd y cynhyrchiad hwn, sy’n cynnwys holl wendidau cyson cyfnod Cefin wrth y llyw; gorddibyniaeth ar ddeunydd cyn cwmnïau drama Cymraeg, cyfieithiadau sigledig, castio anghywir, absenoldeb actorion cydnabyddedig , setiau rhy fawr ac anymarferol, a dim gweledigaeth gyffrous a mentrus.

Sioc a siom oedd gweld bod Bwrdd y Theatr wedi dewis i gyhoeddi gweddill rhaglen artistig Cefin, yn y rhaglen. I ba reswm? Ffôl iawn, ac annheg ar unrhyw Arweinydd newydd sydd â’r dasg o fynd ati i’w llwyfannu. Wedi saith mlynedd o siom, a saith miliwn o bunnau o wastraff, rhaid disgwyl am flwyddyn arall, cyn y bydd gobaith am gyfeiriad a gofalwr newydd...

Bydd Y Gofalwr ym ymweld â PHONTARDAWE 12 Chwefror, CASNEWYDD 18 Chwefror, PWLLHELI 24-27 Chwefror, RHUTHUN 02-03 Mawrth, ABERYSTWYTH 05-06 Mawrth, FELIN FACH 09-10 Mawrth, a CHAERDYDD 12-13 Mawrth. Mwy o fanylion ar www.theatr.com

'Legally Blonde'

15/01/10
Dwi’n amau’n fawr mai fi oedd un o’r ychydig rai oedd HEB weld y ffilm o’r un enw â’r sioe ddiweddara i agor yn Theatr y Savoy, yma yn Llundain!. A bod yn onest, dwi’n eitha’ balch o hynny, gan na fues i ‘rioed yn ffan o’r ffilmiau Americanaidd, benywaidd, plastig tebyg i ‘Legally Blonde’ sy’n ceisio profi bod merch pryd golau yn llawer mwy clyfar na’r cartŵn arferol o’r bimbo sodla uchel a sgertiau pinc!

Pinc yn wir sydd ymhobman, nid yn unig yn y theatr, ond hefyd ar wregys, tei, clustdlysau, sgidiau, hancesi, sanau, a synnwn i ddim, dillad isaf criw blaen y tŷ! Pinc yw’r nod, a phinc sy’n cael ei daflu atom ymhob gogwydd o’r sioe liwgar hon. O’r gwisgoedd i’r setiau, y goleuo a’r gerddoriaeth, mae 'na deimlad hapus ymhobman, ac o anghofio’r meddwl beirniadol am awr neu ddwy, mae’n rhaid imi gyfaddef fy mod i wedi mwynhau’r arlwy yn fawr!

Mae’r stori wedi’i selio ar y lodes ifanc ‘Elle Woods’ (Sheridan Smith) sydd dros ei phen a’i chlustiau mewn cariad gyda ‘Warner’ (Duncan James ). Yn anffodus iddi hi, sy’n byw'r bywyd delfrydol i unrhyw ferch ifanc, sy’n boddi mewn dillad ffasiynol, bechgyn del, cylchgronau llachar a hyd yn oed ci bychan delia erioed, mae ‘Warner’ wedi’i dderbyn i ddilyn Gradd yn y Gyfraith yn Harvard, ac felly’n gorfod ffarwelio â’r benfelen benysgafn, a throi ei fryd at ferched mwy safonol y Coleg. Dyma yw’r trobwynt angenrheidiol sy’n gosod yr her i ‘Elle’ i ddilyn ôl ei droed, a chyn diwedd yr Act Gyntaf, mae hithau hefyd yn llwyddo i gyrraedd Harvard, ac i wrthbrofi’r holl ragdybiaeth.

Perfformiadau bywiog a chyhyrog y ddau brif actor sy’n cynnal y sioe, ac mae’r ddau i’w canmol yn fawr am hynny. Mi wn fy mod i’n hynod o ffodus o fedru gweld y sioeau newydd yma ar eu gorau, gyda’r Cast gwreiddiol, ac mae hynny yn holl bwysig i lwyddiant unrhyw sioe. Mae’n bryder mawr gen i os gall unrhyw actorion eraill, llwyr, ymgorffori holl rinweddau’r cymeriadau yma, ond dyna’r sialens siŵr o fod. Cafwyd chwip o gymeriadu cryf hefyd gan Alex Gaumond fel ‘Emmett’, y llipryn peniog sy’n ennill ei chalon ar ddiwedd y sioe, a’i chyfaill cegog sy’n trin ei gwallt, ‘Paulette’ (Jill Halfpenny) a’r ‘dihiryn cas’ (sy’n rhoi’r tensiwn yn y stori) y darlithydd ‘Professor Callahan’ (Peter Davidson).

I ddilynwyr selog y ffilm, mae’n debyg mai siom fydd rhan gyntaf y sioe, gan nad ydi’r ddrama gerdd yn dilyn patrwm y ffilm mor fanwl ag yr hoffai’r ffans, serch hynny, fe weithiodd y stori’n iawn fel ag yr oedd, i leygwr fel fi!

Ewch, a mwynhewch, a dwi’n sicr y byddwch chi’n gwenu drwyddi draw!

Mwy drwy ymweld â www.legallyblondethemusical.co.uk

'Cat on a hot tin roof'

02/01/10

‘Cat on a hot tin roof’ - teitl drama sydd wedi fy hudo ers blynyddoedd, ond byth wedi cael y cyfle i weld cynhyrchiad ohoni. Gyda’r fath heip yma yn Llundain am gynhyrchiad ‘heriol’ a ‘gwahanol’ y cast cwbl groenddu o’r ddrama, doedd na ddim dewis ond mynd draw i’r Novello i’w gweld hi.

Mae gwaith Tennessee Williams yn nodedig am fod yn heriol, wrth archwilio gwendidau’r teulu a’r cyfrinachau cudd sy’n ddigon i’w chwalu - fel sy’n digwydd i’r teulu Pollitt ar eu Stad deuluol yn Mississippi. Dyma’r ddrama dair act draddodiadol, ac yn y traddodiad gorau posib, mae yma osod a phlannu’r stori yn yr act gyntaf wrth i’r gath dinboeth ‘Maggie’ (Sanaa Lathan) chwydu ei hareithiau geiriol wrth ei gŵr ‘Brick’ (Adrian Lester). Bôn y cyfan yw awydd ac angen ‘Maggie’ i gael perthynas rywiol gyda’i gŵr sy’n gyn-beldroediwr, ond yn methu cyflawni ei hanghenion corfforol. Ar achlysur pen-blwydd y penteulu, yr enwog ‘Big Daddy’, mae pawb yn prysur baratoi at y parti. Boddi ei hun mewn diod yw’r unig beth y mae ‘Brick’ am ei ddathlu, a gyda’r brawd arall yn prysur geisio etifeddu’r stad, mae gwreiddiau’r chwalu yn amlwg. I ganol y berw y daw un o’r enwau mawr sy’n denu sylw i’r cwmni sef Phylicia Rashad, sy’n fwy cyfarwydd fel y fam o’r gyfres enwog ‘The Cosby Show’. ‘Big Mama’ yw’r teyrn arall, sy’n adlais o’r ‘Maggie’ f’engach, gyda’r ddwy wedi sodro eu hunain wrth galon y teulu, fel y gath yn nheitl y ddrama, er gwaetha gwres y dadlau.

Gwan o ran perfformiadau oedd yr ail act, wrth i’r dadau ddechrau edwino, a’r esboniad dros fethiant y gŵr i orwedd gyda’i wraig, a’r eglurhad dros y diota a’n angen am ddianc yn ddwfn i’w fedd-dod. James Earl Jones, seren arall y cwmni, yw’r penteulu ‘Big Daddy’, a sgwrs di-flewyn ar dafod rhwng y tad a’r mab sy’n rhoi inni’r cefndir am berthynas ‘annealladwy’ ‘Brick’ gyda’i gyfaill ‘Skipper’. Perthynas a barrodd i ‘Skipper’ gyflawni hunanladdiad, a’r awgrym gwrywgydiol i wrthod caniatâd i’r ddrama wreiddiol gael ei pherfformio yn Llundain, yn y Pumdegau.

Diolch byth am hydref y drydedd act, wrth i’r cyfan ddod i ben, a’r gwirionedd am ganser y tad beri i bethau syrthio i’w lle. Yma y gwelais fawredd y cynhyrchiad, yn yr olygfeydd sensitif rhwng y tad a’r fam, a’r wraig a’i gŵr. I’r rhai sy’n fwy cyfarwydd â’r fersiwn ffilm gydag Elizabeth Taylor, rhaid imi fod yn onest â chyfaddef fod diwedd gwreiddiol y ddrama yn llawer gwell.

Er gwaetha’r set chwaethus, a goleuo gwan David Holmes, yr enwau mawr o Broadway a’r don o eiriau da sydd wedi’i datgan am y cynhyrchiad, siomedig oedd y cyfan imi. Allwn i weld mawredd y ddrama, ond yn anffodus, doedd anallu'r Bnr Earl Jones i lefaru’n glir, a chyfarwyddo syrffedus Debbie Allen ddim yn ddigon i gadw’m sylw, a’m llygaid yn agored.

Yn wahanol i’r gath, doedd gwres y to tin ddim yn ddigon i’n nghadw i’n fy sedd, na’r awydd i aros yno, waeth pa mor anodd oedd y drasiedi o’m blaen.

Mwy wrth ymweld â www.catwestend.com

'Twelfth Night'

30/12/09

Fyddai’n falch iawn o weld yr RSC yn ymweld â theatrau Llundain o bryd i’w gilydd, gan ei fod yn esgus perffaith dros beidio gorfod teithio draw i Stratford i weld y gwaith! Bûm i’n hynod o ffodus i weld pob perfformiad hyd yma, ac fel un na gafodd y cyfle i astudio fawr o waith y bnr Shakespeare yn yr ysgol, mae’n anrhydedd cael y cyfle i’w gweld ar lwyfan, a hynny gan y cwmni gorau posib.

‘Twelfth Night’ yw’r cynhyrchiad diweddara i gyrraedd y Duke of York ar St Martin’s Lane yn y ddinas, ac er mod i braidd yn gynnar, cyn y nos Ystwyll, roedd setlo i’m sedd wedi’r Nadolig yn anrheg werthfawr.

Wrth aros am i’r hwyrddyfodiaid gyrraedd eu seddi, cawsom ein diddanu gan y cerddorion o lys y Dug Orsino, cyn i’r Dug ei hun (Jo Stone-Fewings) gyflwyno un o agorawdau enwoga’r bardd : “If music be the food of love, play on; give me excess of it, that, surfeiting, the appetite may sicken, and so die”. A dyna gyflwyno cyfyng gyngor y Dug yn syth, yr angen am gariad, a chariad yr iarlles gyfoethog ‘Olivia’ (Alexandra Gilbreath) yn benodol. Buan iawn cawn ein cyflwyno i isblot y ddrama, wrth i’r ferch brydferth ‘Viola’ (Nancy Carroll), sydd wedi’i hachub o donnau’r môr ger Illyria, wedi llongddrylliad, geisio gwaith yn llys y Dug Orsino, ond wedi’i gwisgo fel llanc, a’r llys enw ‘Cesario’. Wedi derbyn y llanc i’w lys, mae’r Dug yn ceisio cymorth y llanc i ennill calon yr Iarlles, a dyma gychwyn y stori gymhleth o gamddealltwriaeth carwriaethol rhwng y cymeriadau.

I ganol y cyffro, ac i ychwanegu haenau pellach o gomedi a chamddealltwriaeth, y daw ‘Malvolio’ (Richard Wilson), stiward yr Iarlles, sy’n casáu aelodau eraill y llys fel ei hewyrth ‘ Sir Toby Belch’ (Richard McCabe), ei gyfaill ‘Sir Andrew Aguecheek’ (James Fleet) a’r cellweiriwr ‘ Feste’(Miltos Yerolemou). Dyma’r tri dihiryn doniol, sydd ar y cyd â ‘Maria’ (Pamela Nomvete) yn cynllwynio cwymp ‘Malvolio’ sy’n peri iddo wneud ffŵl o’i hun o flaen yr Iarlles, ac sy’n gyfrifol am ei anfon i’r carchar.

Gydag ymddangosiad ‘Sebastian’ (Sam Alexander) brawd ‘Viola’, sydd hefyd wedi’i achub o donnau’r môr, yn ddiarwybod i’w chwaer, mae’r camddeall yn cyrraedd yr uchafbwynt, cyn i’r cyfan gael ei egluro yn ôl gallu barddonol, meistrolgar Shakespeare.

Mae’r ddrama yma yn brawf pendant o allu Shakespeare i greu strwythur cryf, a chyflwyno haen ar ôl haen o stori a chamddealltwriaeth, mewn gwisg o gomedi geiriol a gweledol. Efallai nad oes yma stori cyn gryfed â ‘Macbeth’ neu ‘Midsummer Night’s Dream’, ond mae’r gallu i’w weld yn amlwg.

Richard Wilson, y dyn blin, hirwynebog unigryw o’r gyfres ‘One foot in the grave’ yw’r ‘Malvolio’ druan sy’n cael ei dwyllo, ac er mai ef yw wyneb y cynhyrchiad ar flaen pob poster, nid ef yw seren y sioe o bell ffordd. Cafwyd perfformiadau caboledig tu hwnt gan y cellweiriwr clyfar Miltos Yerolemou, a Nancy Carroll fel ‘Viola’ ac Alexandra Gillbreath fel yr Iarlles.

Gosodwyd y cyfan ar set foethus, gyfoes Robert Jones, oedd trwy ddawn goleuo Tim Mitchell, yn troi o lys i lys, i’r traeth a’r ardd heb ddim ffwdan, ac yn sicrhau fod cynhyrchiad Gregory Doran yn llifo’n rhwydd trwy’r holl gamddeall doniol.

Cynhyrchiad cofiadwy unwaith eto o lys yr RSC, a braf gweld cymaint o Gymry yn cael y cyfle i hogi arfau ar allu, profiad a disgyblaeth ragorol y cwmni.

Mwy o fanylion drwy ymweld â www.rsc.org.uk

'Messiah'

29/11/09

Mi wn fod y Nadolig yn agosáu pan glywaf alawon cofiadwy Handel o’i gampwaith clasurol ‘Messiah’. Pan glywais fod yr ENO am wneud opera o’r campwaith clasurol, allwn i’m aros am y briodas gynhyrfus rhwng y lleisiau a’r llwyfan.

Deborah Warner gafodd ei dewis i gyfarwyddo’r gwaith, a hynny wedi cyd-weithio llwyddiannus ar ‘St John Passion’ gan Bach yn 2000. Mae’r ENO hefyd wedi llwyfanu ‘Requiem’ Verdi yn y gorffennol, felly doedd dim dewis arall ond mynd i’r afael â’r ‘Messiah’ y Nadolig hwn.

Cyfaddefodd Warner nad oedd hi’n gyfarwydd o gwbl â’r gwaith cyn cychwyn arni, ac felly roedd hi’n llawer haws delio gyda’r gerddoriaeth o’r newydd, gan geisio cyrraedd diffiniad newydd a chyfoes ohoni. A dyma a gafwyd, wrth i’r ‘ddrama’ ar y llwyfan ddilyn naws y gwreiddiol drwy rannu’n dair thema wahanol; y disgwyl am Achubwr a’r Geni , y Gwyrthiau a’r Genadwri ac yna’r Aberth pennaf, a’r Gobaith am fywyd tragwyddol.

Nifer o olygfeydd i gyfleu’r themâu perthnasol a gafwyd ar y llwyfan, i gyfeiliant y gerddorfa a chorws yr ENO, gyda’r unawdwyr - Catherine Wyn-Rogers, John Mark Ainsley, Brindley Sherratt a Sophie Bevan, yn canu’r Geiriau Sanctaidd, i gyd-fynd â’r golygfeydd cyfoes. Roedd yr act gyntaf yn hynod o drawiadol, wrth i’r cwmni cyfan, mewn gwahanol olygfeydd, ‘ddisgwyl’ am gyfaill, cymar, teulu, meddyg, waith, tyrfa, rhieni, yn ôl y galw. Mae’r cyfan yn cael ei ganoli mewn Eglwys wrth i’r Offeiriad ddatgan, ‘Comfort ye’, wrth aros am ei dyrfa.

Plethiad o ddelweddau trawiadol o’r Meseia mwy traddodiadol a gafwyd yn yr ail act, wrth i’r digwydd canolbwyntio ar y gefnlen o luniau, gyda’r un mwyaf cofiadwy yn blethiad o wynebau o bob Oes, wrth i ddegau droi’n gannoedd, yn filoedd ac yn filiynau.

Deffro’r meirw oedd thema’r drydedd act, yn nhraddodiad yr Atgyfodiad, ac o gychwyn gyda chlaf yn ei gwely mewn ysbyty, yn derbyn morffin, hyd y diwedd wrth i’r llwyfan cyfan lenwi gyda chyrff ar welyau tryloyw godi o’u gorwedd, a throi at ogoniant y Machlud ar y sgrin enfawr o’u blaen.

Roedd y diweddglo yn emosiynol, yn gofiadwy ac yn ddigon i atgyfnerthu’r amheuwr cryfaf, bod gobaith i bawb. Ond nid dyna fwriad Warner, ond yn hytrach i gyfleu cryfder y gerddoriaeth gan adael i’r gynulleidfa geisio’u dehongliad ei hun.

Does 'na’m dwywaith fod ymweliad â’r Coliseum yn ddigwyddiad o bwys, ac yn atgof i’w drysori. O’r goleuo, i’r setiau, i’r sain a’r gerddoriaeth, dyma’r gorau ar waith, a braint oedd cael bod yno.

'An Inspector Calls'

01/11/09

Rhyfedd o fyd! Mater o amser yn unig oedd hi cyn imi ddechrau derbyn gwahoddiadau i weld cynyrchiadau newydd o ddramâu a welais flynyddoedd ynghynt! Tair blynedd yn union yn ôl, cofio gyrru draw i Theatr Clwyd i weld cynhyrchiad o ddrama enwog J B Priestly, ‘An Inspector Calls’. Bellach, mae’r un ddrama yn ôl ar lwyfannau Llundain, ond y tro hwn o dan gyfarwyddyd medrus Stephen Daldry, a gyfarwyddodd y fersiwn yma o’r ddrama nôl ym 1989. Roed y cynhyrchiad yn llwyddiant ysgubol, a gweledigaeth a dawn Daldry i’w weld yn amlwg.

Yn y ddrama wreiddiol, mae’r olygfa gyntaf wedi’i gosod yn lolfa’r teulu Birling, wedi pryd o fwyd i ddathlu dyweddïad eu merch Sheila â’r gŵr golygus Gerald Croft. Mae’n olygfa eitha hir, tua 15 munud neu fwy, cyn y daw ymwelydd i’w plith, Inspector Goole, sy’n dechrau codi cwestiynau dyrys am farwolaeth merch ifanc. Wrth i’r Inspector holi’r teulu o un-i-un, daw hi’n amlwg bod sawl dirgelwch yn cuddio o dan y parchusrwydd, fydd yn chwalu’r uned deuluol am byth.

Gogoniant cynhyrchiad Daldry yw troi’r olygfa gyntaf wyneb i waered. Yn hytrach na dilyn hanes y teulu, mae’n dewis i gychwyn gyda’r dieithryn tu fas. Wrth i’r llen godi ar gafod o law sy’n disgyn yn drwm ar blasty moethus y teulu, mae’r sylw i gyd ar yr Inspector sydd tu fas, tra bod y teulu oddi mewn (yn guddiedig) yn rhaffu trwy’r dialog. Campwaith yn wir. O un i un, mae’r ddialog a’r tŷ yn agor i gynnwys yr Inspector, a buan iawn y daw’r cymeriadau allan o’r tŷ dol o gartref saff, i wynebu cwestiynu treiddgar y dieithryn.

Roedd portread Nicholas Woodeson fel yr Inspector yn rhagorol, ac yn rhan o lwyddiant a fy mwynhad o’r clasur hwn, ar ei newydd wedd. Lluoswyd fy mwynhad yn yr ail ran wrth i’r tŷ cyfan godi a chwalu, yn union fel y teulu oddi allan, wrth i gyfrinachau’r gorffennol chwalu popeth. Roedd hyd yn oed y diwedd y ddrama yn destun trafod am oriau lawer, wrth i dyrfa o ddieithriad ymgasglu fel tystion, neu ysbrydion, i geisio cyfiawnder.

Dyma enghraifft berffaith o bwysigrwydd gweledigaeth y cyfarwyddwr, a’r ddawn i droi drama glasurol ar ei phen, a rhoi dwyawr o fwynhad pur i unrhyw gynulleidfa.

Mwy yma : www.aninspectorcalls.com