Y Cymro 11/10/13
Wedi’i lwyfannu’n wreiddiol yn yr
Eisteddfod Genedlaethol yn Ninbych eleni, ac oherwydd cyswllt Kate Roberts a’i
gŵr Morris T Williams â’r dref honno (ac yn wir â’r Eisteddfod Genedlaethol yn
ogystal), dewisodd Betsan Llwyd, arweinydd artistig Bara Caws, gomisiynu’r ddwy
ddrama newydd.
Er mai ‘Cyfaill’ oedd y gyntaf i’w
llwyfannu, mi ddewisai sôn am anturiaeth ‘Begw’ (Fflur Medi Owen) a ‘Mair’
(Carys Gwilym) wrth flasu ‘Te yn y Grug’ yng nghwmni un o gewri llenyddol
Cymraeg, ‘Winni Ffini Hadog’ (Manon Wilkinson). Llifodd, ac yn wir fe
ddawnsiodd addasiad penigamp Manon Wyn Williams, o Sir Fôn, oddi ar y dudalen
a’r llwyfan, mor swynol a blasus a’r jeli coch a’r crempogau, ym mhecyn bwyd y
genod ifanc ar y Mynydd Grug. Rwy’n falch iawn o lwyddiant Manon, fel
cyn-enillydd Medal Ddrama’r Urdd, ac aelod hynod o weithgar o Theatr Fach
Llangefni ac Ieuenctid Môn, ac yn dysteb sicr i ddawn hen ‘wlad y medra’!
Man gwan y cynhyrchiad, ac i
raddau helaeth y ddrama gyntaf sef ‘Cyfaill’ am gyfeillgarwch Kate Roberts
(Morfydd Hughes) a’r Iddewes ‘Lilla Wagner’ (Carys Gwilym) a’i merch ‘Daisy’
(Manon Wilkinson) oedd hualau’r set o waith Emyr Morris Jones, oedd yn debycach
i hen ddresel wen Gymreig, na set theatr. Fel gyda’r cynhyrchiad olaf a welais
o waith y cwmni, sef ‘Un Nos Ola Leuad’, roedd hualau’r muriau a’r lefelau pren
yn caethiwo’r actorion ar sawl lefel, ac yn rhoi naws hen ffasiwn iawn i’r ddau
gynhyrchiad.
Yn sgil y rhyddid creadigol
di-furiau’r theatr bresennol yng Nghymru, a thu hwnt, dwi am ofyn yn garedig
iawn i’r cwmni, y bu genni gymaint o barch tuag atynt ers y cychwyn, i blis
ail-ystyried y fformat stêl, di-liw a chaeth yma, a mentro i lwyfannu sioe heb
set, dim ond creadigrwydd technegol a chorfforol. Difyr oedd sylwi bod
cydnabyddiaeth wedi’i roi i’r coreograffydd Sarah Mumford – ac er pob tegwch
iddi hi, doedd yna fawr o le ar y set i greu unrhyw symudiad o bwys!
Caeth hefyd ,ac anffodus, oedd yr
adrodd / dyfynnu o lythyr i lythyr neu o adroddiad papur newydd i deyrnged, (wedi’i
selio bron yn gyfangwbl ar gofiant Kate gan Alan Llwyd) heb ystwytho’r
llenyddiaeth a’i droi yn farddoniaeth dialog. Byddai hyn wedi hwyluso’r cyfan i
lifo’n haws wrth i Kate ddod i delerau gyda marwolaeth Morris, a cheisio canfod
nerth i symud ymlaen.
Yn ôl i’r Sherman y teithiais ar y
Nos Sadwrn, ar ddau berwyl y tro hwn. Y cyntaf, i brofi system drafnidiaeth
gyhoeddus Caerdydd a’r cyffiniau, ac i
weld, petawn i – sy’n ddi-gar, yn byw bob dydd yn Abertridwr, ger
Caerffili, yn gallu gweld drama lawn liw nos, ac yna teithio adref cyn i’r bws
olaf adael. Rhywbeth mae trigolion Llundain yn cymryd yn ganiataol, ond elfen
holl bwysig – yn fy marn i, wrth geisio denu cynulleidfa a chefnogaeth, i
theatrau Cymru.
Addasiad Simon Crowther o ddrama
Alexander Ostrovsky o Rwsia, yw ‘It’s a Family Affair - we’ll settle it
ourseleves’ am ymdrech tad y teulu, a’r gŵr tybiedig cefnog ‘Bolshov’ (William
Thomas) wrth geisio delio gyda’i ddyledion, ac yn ystyried mynd yn fethdalwr,
fel gweddill o fonedd ei wlad. Drama
addas o ran naws cyfnod o gyfyngder ariannol yr ydym yn cwffio drwyddi ar y
funud, ond yn anffodus – oherwydd dryswch cyfarwyddo diog Róisín McBrinn a
chynllun set, gwisgoedd a cholur bantomeimllyd Alyson Cummins, ynghyd â diffyg
cynllun goleuo elfennol Andy Purves – (o ba ffenest y daeth golau’r dydd?!) –
llanast dros ben llestri, yn ymylu ar fod yn amaturaidd, a gafwyd ar y
llwyfan.
Diolch am ddawn actio William
Thomas, Siân Reeves a’r newydd-ddyfodiad Gareth Tempest, (cofiwch ei enw) a
roddodd ryw fath o safon i’r cynhyrchiad siomedig hwn. Mae’r bai yn aros ar y dewis, y dillad a’r
diffyg gweledigaeth o fedru trosi drama o Rwsia’r 1840au i Gymru gyfoes
Caerdydd 2013. Does ryfedd fod angen
cyfarwyddwr artistig newydd ar Sherman Cymru!
Do, fe gyrhaeddais adref (yn gynt
na’r disgwyl!) ond yn ddigalon iawn, eto.
No comments:
Post a Comment