'Look Back in Anger' a 'The Entertainer'

Y Cymro -13/4/07

Dwi di bod yn ffodus iawn eleni. Dwi di cael y cyfle i weld dwy ddrama gan John Osborne. Y gyntaf oedd cynhyrchiad yn yr Iwerddon o’i ddrama enwocaf sef ‘Look Back in Anger’. Dyma ddrama sy’n cael y clod am drawsnewid y theatr ym Mhrydain, byth ers ei llwyfannu gyntaf ym 1956; drama a gyflwynodd inni'r ‘angry young man’ gwrieddiol sef Jimmy Porter.

Anodd credu bod y ddrama wedi’i chyfansoddi mewn dau-ddiwrnod-ar-bymtheg ar gadair torheulo ym Morecambe tra bod y dramodydd yn perfformio mewn sioe yno o’r enw ‘Seagulls over Sorrento’!. Mae’n ddrama hunangofiannol ac wedi’i selio ar ei berthynas a’i gyfnod yn cyd-fyw efo Pamela Lane yn Derby.

Dyma ddrama sy’n cyfleu holl angerdd a gwylltineb y gŵr ifanc wrth iddo ddygymod â bywyd wedi’r Rhyfel, ac er ei bod hi’n anodd iawn i’w ddilyn ar brydiau, a holl wylltineb y cymeriad yn gallu bod yn ormesol, hawdd yw gweld sut y cafodd y darlun domestig yma o fywyd pob-dydd gymaint o ddylanwad ar ddramodwyr byth ers hynny.

Mae’r un peth yn wir am yr ail-ddrama welis sef ‘The Entertainer’ sydd newydd agor yn Theatr yr Old Vic yn Llundain, efo neb llai na Robert Lindsay fel y diddanwr ‘Archie Rice’.

Cafodd y ddrama wreiddiol ei chomisiynu gan Laurence Olivier wedi iddo weld perfformiad o ‘Look Back in Anger’, ac yn awyddus i fod yn rhan o’r wedd newydd hwn yn y theatr. Cafodd y ddrama ei llwyfanu am y tro cyntaf hanner can mlynedd yn ôl, ac ynddi mae Osborne yn defnyddio hen neuadd-gerddorol o draddodiad y ‘music-hall’, sydd wedi gweld dyddiau gwell fel trosiad o stad druenus y Deyrnas Brydeinig yn sgil Creisus Suez ym mis Tachwedd 1956.

Mae’r stori wedi’i ganoli ar hanes ‘Archie’ (Robert Lindsay) a’i wraig ‘Phoebe’ (Pam Ferris) sy’n byw efo tad Archie, ‘Billy’ (John Normington). Mae Archie yn dyheu am enwogrwydd ac am gael cyrraedd yr un llwyddiant â’i dad, ond breuddwyd wag yw’r cyfan, a’r cwbl welwn ni ar y llwyfan o’n blaen yw dyn hunanol, anonest a’i yrfa ar ben. Yn sgil ymweliad gan ei ferch Jean (Emma Cunniffe) a’i fab Frank (David Dawson), mae’r tensiynau teuluol yn dod i’r berw, a daw’r gwirionedd am berthnasau Archie efo merched eraill i’r amlwg a’i ymgais i dwyllo’i dad i roi cefnogaeth ariannol i’w sioe newydd. Wrth i’r teulu ddechrau chwalu, chwalu hefyd mae act a gyrfa Archie ar lwyfan yr hen neuadd, fel y gwelir rhwng bob golygfa yn y tŷ. Ar ddiwedd y ddrama, mae’r llwyfan yn wag, a’i yrfa ar ben wrth i Phoebe ddod i’w dywys oddi ar y llwyfan am byth.

Er bod y sioe wedi derbyn canmoliaeth uchel gan feirniaid theatr yn Llundain, mae’n rhaid imi fod yn onest a datgan mai braidd yn ddiflas a di-ddigwydd oedd y ddrama imi. Anodd iawn oedd clywed geiriau’r tad (John Normington) a’r olygfa gyntaf rhyngddo â’i wyres, Jean (Emma Cunniffe) yn syrffedus o ddi-liw a di-ddigwydd. Dim ond gydag ymddangosiad arbennig Robert Lindsay fel Archie yn canu a dawnsio a rhannu’i jôcs a’i driciau llwyfan y dechreuais i fwynhau. Ond fel â’r ddrama rhagddo, yn fwriadol felly, diflasu mae rhywun ar ei ymgais, ac felly collais i flas ar y ddrama hefyd. Rhaid canmol Lindsay a Pam Ferris am eu perfformiadau fel y gŵr a’r wraig, ond roeddwn i’n disgwyl mwy ar lwyfan yr Old Vic.

Doedd set undonog a diflas Anthony Lamble yn ychwanegu dim at geisio lliniaru rhyw gymaint o’r undonedd gweledol, ac oni bai am un newid bach i gyfleu'r Britannia frestiog fawreddog, digon diflas oedd y cyfan. Mae’r un peth yn wir am gyfarwyddo Sean Holmes oedd yn rhy statig a diddychymyg, a gresyn am hyn, gyda diddanwr mor lwyddianus wrth law.

Cipolwg siomedig yn hytrach na blin felly i mi wrth gofio am fy ymweliad cyntaf â’r Old Vic. Mae’r sioe i’w gweld yno tan y 26ain o Fai.